„Polityka, gospodarka, muzyka… czyli krakowski Kazimierz z wielu perspektyw badawczych” (PL)
26.06.2025 - 11:00 / Żydowskie Muzeum Galicja, ul. Dajwór 18Dzieje i kultura kazimierskich Żydów są przedmiotem licznych badań naukowych, prowadzonych tak w Polsce jak i za granicą. Podczas spotkania wystąpią autorzy i autorki pięciu projektów badawczych, które w ostatnich latach w istotny sposób poszerzyły naszą wiedzę o Żydach Krakowa i Kazimierza. W kilkunastominutowych prezentacjach zaprezentują „w pigułce” najważniejsze tezy, odkrycia, założenia i osiągnięcia swoich projektów.
1) Hanna Kozińska-Witt, „Współtwórcy samorządu miasta Krakowa: żydowscy radni w XIX wieku”
Samorząd miejski był przed 1914 instytucją opartą na cenzusie: wybierano do niego osobistości wykształcone albo majętne, niezależnie od wyznania i pochodzenia. Do krakowskiej Rady miejskiej wybierano na tej podstawie też Żydów. Prelegentka jest autorką książki „Politycy czy klakierzy. Żydzi w krakowskiej Radzie miejskiej w XIX w.”, a w swoim wystąpieniu przybliży sylwetki tych zapomnianych radnych i przedstawi ich działalność, m.in. na rzecz „dzielnicy żydowskiej”: Kazimierza.
2) Kinga Migalska, „W sercu Kazimierza. Historia muzeum judaistycznego w Starej Synagodze”
Muzeum w Starej Synagodze (zał. 1959) było chronologicznie drugą powołaną w Polsce po II wojnie światowej instytucją poświęconą w całości zagadnieniom z zakresu historii i kultury żydowskiej. Powstało w czasach, które stawiały wiele wyzwań przed tego typu instytucją. Prelegentka przybliży je w swojej prezentacji. Zagadnienia te są przedmiotem jej niepublikowanej pracy doktorskiej.
3) Przemysław Zarubin, „Żydowscy przedsiębiorcy Kazimierza”
Kazimierz, miejsce pełne synagog i domów modlitwy powszechnie nie jest kojarzony z działalnością przemysłową. Ale i tutaj odnajdujemy ślady takiej aktywności. To przede wszystkim cegielnia i wapiennik Schoenbergów, ale także małe zakłady produkujące tałesy, produkty betonowe, tutki cygaretowe i wyroby galanterii skórzanej. Prelegent, redaktor książki pt. Rozwój przemysłu naszym przeznaczeniem. Żydowscy przedsiębiorcy w Krakowie i jego okolicach w dobie autonomicznej (1867-1914) przybliży historię zapomnianych
XIX-wiecznych kazimierskich ośrodków żydowskiego przemysłu i rzemiosła.
4) Sylwia Jakubczyk-Ślęczka, „Jak brzmiał Kazimierz? Życie muzyczne Żydów krakowskich przed 1939 r.”
Wielość instytucji życia muzycznego, zróżnicowanie światopoglądowe muzyków, mnogość muzycznych estetyk… tak wyglądało życie muzyczne krakowskich Żydów przed Zagładą. Wszystkie te zagadnienia doczekały się omówienia w wydanych w ostatnich latach publikacjach prelegentki, w tym w monografii na temat ulubionego kantora przedwojennych krakowian, Eliezera Goldberga (1843-1920). O swoich badaniach i innych ustaleniach, poszerzających ich kontekst interpretacyjny, opowie ona w swoim wystąpieniu.
5) Alicja Jarkowska, Stanisław Szombara, „Getto krakowskie: nowa zamknięta przestrzeń życiowa dla krakowskich Żydów”
Od marca 1941 do marca 1943 r. na terenie krakowskiego Podgórza istniało getto, na przestrzeni której przymusowo mieszkało od 11 do 20 tys. Żydów, w tym wielu z pobliskiego Kazimierza. Stłoczeni na 20 hektarach otwierali sklepy, kawiarnie, cukiernie, zakłady fotograficzne, napraw obuwia, przyborów elektrycznych itp. Podczas spotkania prelegenci przybliżą przestrzeń publiczną getta przez pryzmat map i historii tego miejsca. Prelegenci są założycielami strony internetowej: https://shoahkrakow.uj.edu.pl/, oraz autorami publikacji historyczno-przestrzennych związanych z krakowskim gettem i jego mieszkańcami.
Wydarzenie towarzyszące organizowane przez Żydowskie Muzeum Galicja we współpracy z Ośrodkiem Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich UJ.
